http://www.volkskrant.nl/binnenland/-wie-durft-straks-nog-een-vergunning-af-te-geven~a4171522/
Citeer]
'Wie durft straks nog een vergunning af te geven?'
Interview Douwe Jan Elzinga, hoogleraar staats- en bestuursrecht
De overheid kan straks strafrechtelijk worden vervolgd voor haar fouten. Een slechte zaak, vindt hoogleraar staats- en bestuursrecht Elzinga.
Het ongeluk met de monstertruck in Haaksbergen (2014), de Schipholbrand (2005), de nieuwjaarsbrand in Volendam (2000/2001), de vuurwerkramp in Enschede (2000): het zijn drama's waarbij ambtenaren en bestuurders fouten maakten met vergunningen of toezicht. Binnenkort verliezen overheden hun strafrechtelijke immuniteit en kunnen 'publiekrechtelijke rechtspersonen' en ambtenaren voor de strafrechter worden gedaagd.
Een onzalig plan, vindt Douwe Jan Elzinga, hoogleraar staats- en bestuursrecht in Groningen. 'Dat is slecht voor de democratie en het zal tot veel claims leiden.' Het Wetsvoorstel opheffing strafrechtelijke immuniteit is in 2013 al aangenomen door de Tweede Kamer - alleen de VVD was tegen. Ook in de Eerste Kamer, die er vandaag over debatteert, is een ruime meerderheid voor het wetsvoorstel
Waarom vindt u strafrechtelijke vervolging van de overheid een slechte zaak?
'Vroeger was de gedachte dat je de overheid politiek moet controleren. Onderzoek, controle en debat horen thuis in de gemeenteraad, provinciale staten of het parlement, bij een rekenkamer of ombudsman. Zo nodig kan een burgemeester of een kabinet worden gedwongen af te treden.
'Nu ontstaat er concurrentie tussen politieke en strafrechtelijke controle. Hoe ga je dat doen? Eerst de politieke afweging, of gaan raadsleden en parlementariërs voortaan rustig afwachten tot de rechter heeft gesproken? Ik vind dat de democratie voorrang moet hebben.'
Verwacht u veel strafzaken tegen de overheid?
'Ja, dit gaat heel veel zaken uitlokken. Advocatenkantoren kennende, gaan ze op grote schaal claims indienen. Of die veel kans maken is de vraag, maar het zal de advocaten in elk geval veel extra omzet opleveren. Als een zaak bij de rechter belandt, heb je al een nederlaag geleden.'
Welke gevolgen voorziet u?
'Er zal een angstcultuur ontstaan. Straks durft niemand meer een vergunning af te geven. Stel dat de gemeente Enschede strafrechtelijk was vervolgd vanwege de vuurwerkramp. Dan was de toenmalige burgemeester Mans ongetwijfeld in die veroordeling meegetrokken. Wie wil er dan überhaupt nog ergens burgemeester worden? Ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten waarschuwt dat de overheid gaat verkrampen.
'Strafrechtelijke vervolging zal er bovendien toe leiden dat bestuurders moeten opstappen zodra een advocaat een strafzaak aankondigt. Je kunt niet wachten tot het Openbaar Ministerie de zaak seponeert of de rechter je vrijspreekt: je positie is direct onhoudbaar. Denk maar aan de Rotterdamse burgemeester Bram Peper, die werd vervolgd vanwege zijn bonnetjes. Die affaire draaide op niets uit, maar hij was zijn baan al lang en breed kwijt.'
De kans op strafrechtelijke vervolging kan toch ook leiden tot meer verantwoordelijkheid?
'Na bijvoorbeeld de Schipholbrand zijn er ook ministers afgetreden, maar het bleef gelukkig niet bij politieke consequenties alleen. Er is ook lering uit de brand getrokken. In landen waar de politiek slecht functioneert, wordt het strafrecht gebruikt om de overheid in toom te houden. Maar dit soort zaken moet je politiek afhandelen, niet bij de strafrechter.'
Citeer Stel dat de gemeente Enschede strafrechtelijk was vervolgd vanwege de vuurwerkramp. Dan was de toenmalige burgemeester Mans ongetwijfeld in die veroordeling meegetrokken. Wie wil er dan überhaupt nog ergens burgemeester worden?
Nu is hij "de held van de ramp" en zitten wij met cultuurpark Roombeek
@ Sylvius
Met een persbericht weet ik nooit helemaal zeker of dit wel de overtuiging van de interviewde getrouw weergeeft.
Maar hier blijkt een democratisch onvolwassen beschermende houding naar bestuurders i.v.m. vergunningen.
Mijn onderzoeken, naar de ook in het interview genoemde 'brandrampen', geven een herhaald beeld: van een door het decentraal bestuur vanuit een in de wet genoemd alomvattende brandweerzorg dat deze taak bestuurlijk (organisatie inrichting op kwaliteit en omvang, doelen/resultaten stellen voor de brandweer en deze controleren op uitvoering) verzaakt.
Daar dit al over 30 jaar zo gaat heeft de IOOV doen constateren dat de bekwaamheid van het middenkader, de kwaliteit van examens en de competentie van het hogere kader ontbreekt.
In 2007 werd gemeld dat er een gebrek aan bestuurlijke aansturing was door de gemeentebesturen. De onderliggende oorzaak kwam als laatste.
Hierbij valt het excuus te bedenken dat het wellicht niet verstandig is geweest, op sentimenten na de 2e WO, om elke gemeente zich decentraal te laten beziggehouden met de steeds ingewikkelder wordende brandweerzorg taak en daartoe te zorgen voor een noodzakelijk sterkte en competentie van hun brandweerorganisatie. Maar ja. het geld stroomde ook volop naar de gemeenten.'Pecunia non olet'?
In mijn onderzoek naar de brand dit jaar in een bejaardenflat te Nijmegen is mij gebleken dat het mogelijk is dat bij uitzondering goede brandweeradviezen (dat waren die bij SEF, Schiphol en Chemie-pack zeker niet!) gewoon worden genegeerd; door het door B&W voor vergunningafgifte gemandateerde Bouw en Wonigtoezicht.
Inspecties (gemeentelijk op te zetten organisatie van de vereiste opsporing en handhaving), die dit tijdig zouden moeten ontdekken, bleven uit.
Ook was er in Nijmegen geen 'verdordening brandveiligheid en hulpverlening' (op de organisatie en het beheer van de brandweer) vastgesteld en was de Brandbeveiligingsverordening, op het daarop gericht wettelijk voorschrift, onvolledig. Dat zij geen 'foutjes'; dat is onbehoorlijke taakverzaking binnen de goedbetaalde wettelijke zorgtaak.
De strafrechtelijke immuniteit voor ambtenaren/ambtelijke bestuurders vanuit de Pikmeerarresten zag op het begaan van een overtreding in het uitvoeren van een wettelijk (rijks)overheidstaak. Dat is dus niet hetzelfde als voorgeschreven (zorg)taken domweg verzaken!
Mede gelet op de 'afdekkende' en onvolledige officiële onderzoeken en het voor de vuurwerkramp Enschede onbegrijpelijk beroep op het Pikmeerarrest door de OvJ bleef strafvervolging uit en ontstond niet de door het strafrecht beoogde afschrikkende werking om taken maar gewoon te verzaken.
De door de IOOV geleverde herhaalde waarschuwingen om tot drastische reparatie (aansturing) van de uitvoerende brandweer organisatie over te gaan werden omgezet in regio vorming; onder burgemeesters die daarvoor nog 30 jaar lang hun brandweerzorg taken verwaarloosden.
De vraag moet dus niet moet zijn: "Wie wil er nog ergens burgemeester worden?" Ook gokkers vindt men genoeg!
Maar: Zijn burgemeesters en raadsleden qua (voor)opleiding en competentie (welk niveau is dat noodzakelijkerwijs?) wel in staat om een competente brandweerzorg organisatie op te zetten en op resultaten te toetsen? De IOOV rapporteert weinig anders als mislukkingen op dit decentrale taak niveau en het publiek ziet nogal wat onbeschaafd uit de hand lopende branden voorbijtrekken; terwijl de wetgeving 'beloofd' (Bouwbesluit) dat dit niet (kan) gaan gebeuren met bouw- en gebruiksvoorschriften en een brandweer.
Wie houdt nu wie voor de gek?
Om daar antwoord op te krijgen heb ik gisteren maar aangifte gedaan tegen B&W en de gemeenteraad van Nijmegen m.b.t. hun door mij op onderzoek vermoede schuld (of voorwaardelijke opzet) bij het ontstaan van (dodelijke) slachtoffers en schade door de op ontbrekende voorschriften en inspecties onbeheerst mogelijk gelaten uitbreiding van de cafetariabrand naar en in een flatgebouw. Door geen bouwvergunningen op onjuiste inhoud en/of onjuiste uitvoering (herhaald) te inspecteren namen zij het risico dat het ernstige gevolg daarvan zou intreden (voorwaardelijke opzet volgens de Hoge Raad).
Dat hadden de overlevende slachtoffers en nabestaanden in Enschede m.i. ook moeten doen en bij weigering tot vervolging een art 12 Sv klacht bij het gerechtshof in moeten dienen.
We hadden op zijn minst wat meer juridische duidelijkheid verkregen over de strekking van de immuniteit volgens het Pikmeer arrest II. (Maar ja, advocaten en Brandweer wetgeving.....)
Wellicht had dit de rest van NL voor de brandweerzorg ook op tijd wakker geschud.
Zelfs de IOOV rapporten. over een 'failliete competentie boedel binnen de brandweer' deden dat niet.
Hier wreekt zich mogelijk de decentrale mentale inteelt als vicieuze cirkel: het bestuur wordt geadviseerd vanuit de (incompetent gebleken) organisatie die zij moeten aansturen......"
De lamme helpt de blinde!" en boekt alvast een 'strategische reis' naar 2040. Wat moet men anders; als incompetent leidinggevende van een zorg organisatie?
Het strafrecht zou hier een zuiverende werking kunnen uitoefenen als de daarmee beoogde 'generale preventie' van gokgedrag bij wettelijke en zwaarbetaalde brandpreventie zorg taken.
De overheid heeft besloten onbetrouwbaar en dus ongeloofwaardig te blijven.
Als ik het goed begrijp.
------------------------------------
Strafrechtelijke immuniteit publiekrechtelijke rechtspersonen wordt gehandhaafd
07 dec 2015
Mr. drs. L.H. (Luc) Janssen
Op 10 november 2015 heeft de Eerste Kamer met slechts één stem verschil tegen een initiatiefwetsvoorstel van de Tweede Kamerleden Recourt, Oskam en Segers gestemd. Het wetsvoorstel beoogde de strafrechtelijke immuniteit van publiekrechtelijke rechtspersonen en van de ambtenaren van die rechtspersonen op te heffen.
Huidige situatie strafrechtelijke vervolgbaarheid overheid
De huidige stand van wetgeving en vooral jurisprudentie staat de strafrechtelijke vervolgbaarheid van de overheid in de weg. Nu is het zo dat de Staat als entiteit geheel immuun moet worden geacht voor strafrechtelijke vervolging. Hetzelfde geldt voor lagere overheden, met dien verstande dat van strafrechtelijke immuniteit alleen sprake kan zijn voor zover de potentieel strafbare feiten zijn begaan in het kader van de uitvoering van een 'exclusieve overheidstaak'. Daarvan is volgens de Hoge Raad sprake "als de desbetreffende gedragingen naar haar aard en gelet op het wettelijk systeem rechtens niet anders dan door bestuurs-functionarissen kunnen worden verricht in het kader van de uitvoering van de aan het openbaar lichaam opgedragen bestuurstaak, zodat uitgesloten is dat derden in zoverre op gelijke voet als het openbaar lichaam aan het maatschappelijk verkeer deelnemen".
Initiatiefwetsvoorstel
Het wetgevingsproces was er een van de lange adem. Al in 2006 diende het toenmalige Tweede Kamerlid Wolfsen een initiatiefwetsvoorstel in met als doel de strafrechtelijke immuniteit van zowel publiekrechtelijke rechtspersonen als die van de ambtenaren van die rechtspersonen niet langer te handhaven. Kort samengevat was het wetsvoorstel gericht op het gelijkstellen van publiekrechtelijke rechtspersonen met natuurlijke personen of privaatrechtelijke rechtspersonen ten aanzien van de mogelijkheden tot strafrechtelijke vervolging. Mede ingegeven door de maatschappelijke ontwikkelingen naar aanleiding van de vuurwerkramp in Enschede en de cafébrand in Volendam, werd beoogd om een einde te maken aan de bestaande praktijk van het niet strafrechtelijk kunnen vervolgen van de overheid, zoals die is ontstaan naar aanleiding van de Volkel-en Pikmeerarresten.
Volgens de indieners van het wetsvoorstel verliest een overheid die regels stelt aan burgers en bedrijven aan geloofwaardigheid, wanneer zijzelf voor het overtreden van deze regels niet ook strafrechtelijk aansprakelijk zou kunnen worden gesteld. De Staat, maar ook lagere overheden, zouden niet alleen politieke en bestuurlijke verantwoording moeten afleggen. In de ogen van de indieners moeten zij net zoals burgers en bedrijven verplicht kunnen worden ook rekenschap voor een strafrechter af te leggen. Dit zou volgens hen een positieve bijdrage kunnen leveren aan het herstel van vertrouwen van de burgers in de overheid. Overigens zou wel een specifieke strafuitsluitingsgrond gelden, namelijk dat feiten die redelijkerwijs noodzakelijk zijn voor de uitvoering van een bij wet opgedragen publieke taak, van strafbaarheid worden uitgezonderd.
Wetsvoorstel verworpen
De leden van de Eerste Kamerfracties van de SGP, de VVD, het CDA, de OSF en D66 zijn niet door de argumenten van de indieners overtuigd. Zij stemden tegen het wetsvoorstel, waardoor het is verworpen. De voornaamste argumenten van de tegenstemmers zijn gelegen in de bijzondere positie van de overheid, de goed werkende politiek-bestuurlijke verantwoordingsmechanismen en de vrees voor juridisering van verantwoording. Kort samengevat wordt ernstig getwijfeld aan de effectiviteit en de noodzaak van het wetsvoorstel.
Normalisering rechtspositie ambtenaren
Wat betreft de mogelijkheden tot strafrechtelijke vervolging wordt de overheid op één lijn geplaatst met de private sector. Van normalisering op dit punt is dus geen sprake. Overigens zijn er opvallende parallellen te ontwaren tussen dit wetsvoorstel en het debat omtrent het initiatiefwetsvoorstel Normalisering rechtspositie ambtenaren. De Eerste Kamerleden tonen zich ten aanzien van beide wetsvoorstellen, die reeds lange tijd geleden zijn ingediend, zeer kritisch. Met betrekking tot beide wetsvoorstellen blijft een cruciale vraag tot op het laatste moment onvoldoende beantwoord, namelijk: wat is het nut en de noodzaak van het wetsvoorstel? Ook speelt in beide debatten de bijzondere positie van de overheid een belangrijke rol.
Tot slot een opvallend detail: de Eerste Kamerfractie van het CDA stemde tegen het wetsvoorstel, terwijl het initiatiefwetsvoorstel mede werd verdedigd door CDA-Tweede Kamerlid Oskam. Het is dus geen zekerheid dat de CDA-fractie in de Eerste Kamer een initiatief van een partijgenoot klakkeloos volgt. Dit is met name interessant met het oog op het aanstaande debat omtrent het wetsvoorstel Normalisering rechtspositie ambtenaren.
Bron: BinnenlandsBestuur.nl http://www.binnenlandsbestuur.nl/bestuur-en-organisatie/kennispartners/capra-advocaten/strafrechtelijke-immuniteit-publiekrechtelijke.9503814.lynkx