Brandhandgranaat

[Verwijzingen]

Gepost in Bijzonder

20 april 2025, 13:56:00

Geschreven door Odeon

Bekeken: 452

Beoordeling: 0 (Beoordelingen: 0)

TR_TH1

×

Bron: Politie/Tolteam

TR_TH2

×

Bron: Politie/Tolteam

TR_TH3

×

Bron: Politie/Tolteam

TR_TH4

×

Bron: Politie/Tolteam

Er is welgeteld èèn enkele brandhandgranaat gevonden op de plaats delict, althans, waar de politie melding van maakt. Deze is aangetroffen onder het puin van C1, oftewel de Bunker Kantine (sector CK, politie code).

Het moge evident zijn dat een brandhandgranaat niet op een vuurwerkopslag terrein aanwezig behoort te zijn.

Vondst

Direct na de ramp wordt het terrein onderzocht door de Technische Recherche en wordt de brandhandgranaat gevonden en worden er foto's van gemaakt. De vondst wordt gerapporteerd door Berenst die vermeldt dat de brandhandgraanaat voor nader onderzoek is overgebracht naar het Nederlands Forensisch Instituut (N.F.I.) te Rijswijk.
Op 29 mei 2000 werd door dit instituut medegedeeld dat de granaat was geidentificeerd als zijnde een brandhandgranaat nr. 12 met ontsteker nr. 19C3/17. De brandhandgranaat is onderzocht op de aanwezigheid van dactyloscopische sporen (vingerafdrukken) maar deze zijn niet aangetroffen.
Verbalisant Edelijn doet over de opmerkelijke vondst een aantal belangrijke mededelingen.

Stappen
In eerste instantie wordt de herkomst onderzocht van de aangetroffen brandhandgranaat.
Vervolgens worden er twee getuigen uit Nederland gehoord.
Daarna worden de twee hoofdverdachten opgeroepen, zijnde de inmiddels zeer bekende directeur-eigenaren van SEF, Rudi Bakker en Willie Pater.
Ruim vier maanden later worden twee getuigen uit België, gehoord.
Waarna conclusies kunnen worden getrokken.

Herkomst

De brandhandgranaat met thermiet lading is geproduceerd door J.N.S. te Leeuwarden.
Het gaat om type 01-EHD-86 met de ontsteker 19C3/17.

De werking van een brandhandgranaat is zodanig dat deze een plas vloeibaar metaal met een temperatuur van 2200 graden Celsius kan genereren. De intense hitte die daarbij vrijkomt doet zelfs staal smelten. Eenmaal vrijgekomen thermiet brandt door alles heen en stopt pas als alle thermiet is geoxideerd.

Opmerking: Er bestaan apocalyptische beelden op video van het Russo-Oekrainse conflict waarin Russen thermiet hebben uitgestrooid over het Azov-staal complex te Marioepol en later ook over grote bevolkte gebieden (hetgeen een oorlogsmisdaad is) en de Oekraieners hebben 'Dragon'-drones ontwikkeld die thermiet deponeren boven Russische loopgraven en stellingen (hetgeen weer wel is toegestaan).

Bestelling, fabricage, ombouw en verscheping
Het begint er mee dat wapenfabriek Fabrique National S.A. te Herstal (B) al in december 1985 een zeer gedetailleerde bestelling voor 1532 brandhandgranaten plaatst bij onderaannemer Hendrickx. Dus in tegenstelling tot wat er in het onderzoeksrapport van 1 februari 2001 staat namelijk dat de lading oorspronkelijk bestemd zou zijn geweest voor de Belgische firma PRB Nobel (TAE000755). Feitelijk heeft PRB Gechem (B) alleen de ontstekers geleverd.

Vuurwerkfabriek Eug. Hendrickx n.v. te Antwerpen/Deurne laat de granaten produceren bij JNS op basis van hun offerte. Op 11 september 1985 vraagt Hendricks telefonisch om een offerte van JNS, die op 13 september per brief wordt gedaan. In deze offerte staat een aantal van 1550 brandhandgranaten met een prijs van f. 21,74 per stuk (BTW nul tarief).
De transactie gaat door en JNS produceert vervolgens 1600 stuks met de eigen ontsteker 19C/17 waarvan er 15 ter plekke worden getest op hun werking. JNS vermeldt het aantal van 15 geteste exemplaren op de Ammunition Data Card van 25 maart 1986.
De partij granaten wordt goed bevonden er vervoerd naar Hendrickx in België in 51 grijze kratten met 30 stuks en een oranje krat met 2 stuks. De kratten worden geproduceerd bij onderaannemer Devilca.
Vervolgens laat Hendrickx het Belgische defensiebedrijf PRB Gechem te Brussel ontstekers maken ter vervanging van de originele Nederlandse ontstekers. Hendrickx laat JNS de Nederlandse ontstekers vervangen waarna de gehele partij brandhandgranaten het predikaat Made in Belgium krijgt.

Op afstand heeft de partij de goedkeuring van de oorspronkelijke opdrachtgever FN te Herstal. Vervolgens wordt de partij granaten in de oorspronkelijke bekisting naar de AmmoHaven in Antwerpen vervoerd. In de eerste helft van april 1986 wordt deze partij van 1532 brandhandgranaten verscheept naar Riyadh in Saoedi-Arabië. Alle kisten komen uiteindelijk aan bij de Saoedische Nationale Garde.

Bij Hendrickx is er dan nog een restant van maximaal 80 brandhandgranaten die naar de DOVO (de Belgische EOD, Explosieven Opruimings Dienst) worden gestuurd. Medio 2000 vernietigt de DOVO deze restpartij.
Hoe groot de restpartij in werkelijkheid is geweest kan niet worden achterhaald omdat Hendrickx het precieze aantal niet heeft vastgelegd in de administratie.

Politieverhoren

Getuige 1: de directeur van JNS Pyrotechniek b.v., Leeuwarden (NL)
Op 6 juli 2000 wordt dhr. Hein H. gehoord.

Getuige 2: de voormalige eigenaar van SEF b.v.
Op 10 juli 2000 om 10u15 wordt Harm Smallenboek gehoord.
Er wordt o.a. gevraagd naar de brandhandgranaat, waarop dhr. Smallenbroek heeft verklaard: `ik heb deze dingen nooit op mijn bedrijf gehad`.

Verdachte 1: de directeur van SEF
Op 10 juli 2000 om 11u15 wordt Rudi Bakker gehoord.
Na vertoning van een kleuren kopie van een brandhandgranaat, verklaart verdachte Bakker dat het voorwerp hem niets zegt en dat hij deze nooit eerder op het bedrijf van SEF heeft gezien.

Verdachte 2: de vennoot van SEF
Op 10 juli 2000 om 13u52 wordt Willy Pater gehoord.
Als de foto met de brandhandgranaat wordt getoond dan herkent Pater het object. Maar hij zegt alleen een groen exemplaar te kennen. Hij verklaart dat er een brandhandgranaat in de tijd van Smallenbroek als directeur is meegenomen door Walter Tietze, deze Tietze vertelde dat dergelijke granaten werden gebruikt in de Duitse filmindustrie voor special effects.
Verder verklaart Pater dat als hij had geweten van de werking van het object, hij deze niet op het terrein gehad zou willen hebben. Ook dat de bedrukking van de granaat met de letters JNS hem zou zijn opgevallen omdat JNS een concurrent van SEF was.

Herr Tietze
Dhr. Walter Tietze is zelf ook twee keer verhoord, namelijk op 16 november 2000 en op 11 januari 2001 (overigens met verbalisant Edelijn). Tijdens het eerste verhoor verklaart Tietze dat hij altijd gedacht heeft dat Rudi Bakker 'de baas' of ook wel zakelijke aanspreekpersoon is van SEF en dat hij Pater meer als een werknemer heeft gezien. Volgens Tietze werd SEF naar behoren geleid.
Overigens is er sprake geweest van een vertrouwensbreuk met Smallenbroek omdat deze Tietze zou hebben 'bedonderd' door hem ondeugdelijke waar te verkopen.
Wat opvalt in de verklaringen van Walter Tietze is dat hij zich zeer goed kan herinneren waar en welke spullen lagen opgeslagen in de bunkers, boxen en containers. Hij is namelijk op vrijdag 5 mei 2000 nog persoonlijk aanwezig geweest op het terrein van SEF.
Verder valt op dat, nog voordat verder onderzoek omtrent de brandhandgranaat zou worden gestaakt (Edelijn, 8 februari 2001), er tijdens beide verhoren op geen enkel moment de gevonden brandhandgranaat ter sprake is geweest en dat terwijl Pater op 10 juli 2000 de brandhandgranaat in verband brengt met Tietze.

De Klusjesman
Alle proces verbalen zijn gelezen die zijn opgesteld m.b.t. de inmiddels overleden getuige/verdachte Hendrik J. Kloppenborg om te kijken of deze persoon geconfronteerd is geweest met de kleurenfoto van de brandhandgranaat. Dat is niet het geval.
Ook volgens H. Kloppenborg was Rudi Bakker de uiteindelijke baas van SEF hetgeen de woorden van Walter Tietze bevestigt.
Overigens zit er in de archiefopbouw een fout want in de laatste PV (Kloppenborg HJ/15-01-2001/10u06/G-5946) ontbreekt pagina G-5947. In plaats daarvan staat er G-5948 oftewel de eerste pagina van de tweede PV van verbalisant Edelijn met Walter Tietze. Evenwel kan worden aangenomen dat de brandhandgranaat ook op die datum niet ter sprake is gekomen.

Getuige 3: het hoofd veiligheidszaken van Fabrique National s.a., Herstal (B)
Op 9 november wordt dhr. M. Vandensteene gehoord door een Belgische verbalisanten met tolk in aanwezigheid van de Nederlandse verbalisant Edelijn.

Getuige 4: de directeur van Eug. Hendrickx n.v., Deurne (B)
Op 10 november 2000 wordt dhr. Guillaume H. gehoord door Belgische verbalisanten in aanwezigheid van de Nederlandse verbalisant Charles De Roy.

Publicatie

Het artikel bevindt zich nog in de beta-fase (versie 1.3) als het op 21 april 2025 online wordt gezet.
Een aantal details zijn namelijk nog niet goed bekeken. Daarom kunnen er ook geen conclusies aan worden verbonden. Ramponderzoekers zullen het voorlopig moeten doen met de onderstaande lijst van Tolteam-documenten. (AR)

Verwijzingen

Onderstaande links geven meer achtergrondinformatie.

• Er bestaan minstens 4 types thermiet en dan is er ook nog nano-thermiet.
  WikiPedia: Thermiet ↗
• Geschiedenis van vuurwerkfabriek Schuurmans in Leeuwarden: Van oprichting tot ontploffing.
  Boppe Ȳn: JNS ↗

Tolteam documenten m.b.t. de gevonden brandhandgranaat

Onderstaande documenten en bijgevoegde foto's komen uit het grote archief van Enschederamp [ERA] en zijn onderdeel geweest van het grote onderzoek inzake de vuurwerkramp door de Politie/Tolteam/Technische Recherche.
De oorspronkelijke Word.doc-bestanden zijn omgezet naar het portable document format.

jaar	datum tijd	informatie knop aan/uit document | oorsprong toelichting
1985	17 december 1985	FN-B-bestelling-specificaties-17december1985 ↗ opdrachtgever: FN Herstal (B) Fabrique National : bestelling en specificaties van de brandhandgranaten (franstalig) ☐  Info  ☒ De bestelling vermeldt de gedetailleerde Specification d'Achat (SAC, d.i. aankoopspecificatie). Het samengestelde document bevat alle produkteisen (maar de pagina met punt 11 ontbreekt).
1986	17 januari 1986	Gechem-B-certificat-de-conformation-17januari1986 ↗ aannemer: Gechem Brussel Gechem: schriftelijke verklaring dat de geleverde goederen in overeenstemming zijn met de contractuele voorschriften. ☐  Info  ☒ Het certificaat bevestigt dat de nieuwe ontstekers (kenmerk 06-PRB-85) goed zijn bevonden. Het samengestelde document bevat ook de testgegevens.
	13 februari 1986	Devilca-B-emballage-verscheping-130286 ↗ fabrikant: Devilca België Devilca: producent van de 52 kratten waarin de brandhandgranaten worden verscheept naar Saoedie-Arabië ☐  Info  ☒ Het gaat om 52 kratten, 51 daarvan zijn afgevuld met 30 stuks en 1 krat met 2 stuks, dus in totaal 1532 brandhandgranaten. Het samengestelde document bevat ook de technische tekening van een ammunitie-krat, de bevestiging voor akkoord van Fabrique National, de data ammunition card en het bewijs van de verscheping naar Ryadh bestemd voor de Nationale Garde.
	3 april 1986	JNS-faktuur-3april1986 ↗ fabrikant: JNS Leeuwarden JNS: Faktuur voor 1600 brandhandgranaten aan Eug. Hendrickx, Deurne-Antwerpen België ☐  Info  ☒ De faktuur vermeldt dat JNS 15 stuks van in totaal 1600 brandhandgranaten heeft getest. Het samengestelde document bevat ook het administratiebewijs en het BeNeLux-document.
	23 april 1986	Hendrickx-testgevens-20hgr-23april1986 ↗ fabrikant: Hendrickx Testgegevens van 20 brandhandgranaten door Eug. Hendickx, Deurne-Antwerpen België ☐  Info  ☒ De leverantie wordt geaccepteerd na het testen van 20 stuks.
1993	1 september 1993	Brandhandgranaat_TH138_tm_TH141 ↗ fabrikant: JNS Leeuwarden JNS: Ontwerptekening, werking en gebruiksaanwijzing
2000	15 juni 2000	brandhandgranaat_TH132 ↗ verbalisant: K. Berenst PV: Het initiële rapport op basis van TR/NFI ☐  Info  ☒ citaten: 1) 2)
	6 juli 2000 15:00	Hofmeester. H.A. verkl. 06-07-2000 te 15.00 uu (B) ↗ verbalisanten: H. Edelijn, S.K. Roosma PV: H.A. Hofmeester van JNS, 15u00
	6 juli 2000 16:15	Hofmeester. H.A. verkl. 06-07-2000 te 16.15 uur (B) ↗ verbalisanten: H. Edelijn, S.K. Roosma PV: H.A. Hofmeester van JNS, 16u15
	10 juli 2000 10:15	Smallenbroek. H.R.A. verkl. 10-07-2000 te 10.15 uur (B) ↗ verbalisanten: H. Edelijn, S.K. Roosma PV: H. Smallenbroek, voormalig eigenaar van SEF ☐  Info  ☒ alleen dit staat vermeld m.b.t. de brandhandgranaat, citaat:
	10 juli 2000 11:15	Bakker. R.J. 58e verkl. 10-07-2000 te 11.45 uur (VeB) ↗ verbalisanten: C. de Roy van Zuydewijn, J. Paalman PV: Rudi Bakker, directeur-eigenaar van SEF ☐  Info  ☒ Rudi Bakker zegt het voorwerp nooit eerder op het bedrijf van SEF te hebben gezien. Even een terzijde: beide verbalisanten zijn op een later tijdstip uit hun functie gezet.
	10 juli 2000 13:52	Pater. W. 33e verkl. 10-07-2000 te 13.52 uur (VeP) ↗ verbalisanten: A. van Tolij, H. Koerssen PV: Willie Pater, directeur-eigenaar van SEF
	10 november 2000 10:35	PV verhoor Belgische getuige Hendrickx, G.L. (MB) ↗ verbalisanten: (B) S. Verstraete, H. Stabel, (NL) H. Edelijn, Charles De Roy PV: G.L. Hendrickx van Eug. Hendrickx nv (B), samengesteld document
	9 november 2000 10:00	PV_Vandensteene_FN_B ↗ verbalisanten: (B) van Breusegem, (NL) H. Edelijn PV: (Waalse politie) Vandensteene FN-B (franstalig)
2001	8 februari 2001	Brandhandgranaatbv ↗ verbalisant: H. Edelijn PV: bevindingen brandhandgranaat

NB: de lijst is gesorteerd op datum en tijd
script Article-Brandhandgranaat | versie 1.4 | bijgewerkt/gerectificeerd op 11-05-2025
geschreven - op basis van feiten - door Arnaud Rasing, Nijmegen, februari-mei 2025

Over de auteur

Odeon geregistreerd op [EnschedeRamp] Forum op 30 november 2009, 17:09:54 en heeft gepost 33 gepost in de boards sinds toen. Laatste bezoek was 9 oktober 2025, 06:05:20.

Commentaar: 0

U heeft geen toestemming om commentaar te leveren, of commentaar op dit artikel is uitgeschakeld.

Artikelen in « Bijzonder »

• Videolijst
• Misschien
• Wilmink
• In Memoriam
• Munitieramp punt nl
• Vergunningen
• Brandhandgranaat